توی این مقاله در مورد علائم، علت و درمان ADHD در بزرگسالان صحبت می‌کنیم.
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی بزرگسالان یک اختلال مغزی که توی این اختلال مشکل تمرکز داری.
یا به نظر می‌رسه که بیش ازحد انرژی داری و دمدمی مزاجی
هر بزرگسالی که ADHD داره این اختلال رو از کودکی به همراه خودش داره بعضی‌ها توی کودکی تشخیص می‌دن اما بعضی‌ها متوجه این موضوع نمی‌شن.
درمانی برای ADHD وجود نداره و تنها می‌تونی با همکاری پزشک اون رو مدیریت کنی
علائم ADHD
علائم می‌تونه از خفیف تا جدی باشه و ممکنه در طول زمان تغییر کنه. ممکنه زندگی تو رو خیلی تحت تاثیر بزارن یا ممکنه که هیچ مشکلی توی زندگیت ایجاد نکنن.
علائم میتونن همیشه وجود داشته باشن یا فقط توی موقعیت‌های خاصی بالا بیان.
این‌ها علائم احتمالی ADHD هست:
- عدم تمرکز
- سختی در پیروی از قانون‌ها
- مشکل در به خاطر سپردن اطلاعات
- مشکل در سازماندهی وظایف
- اهمال کاری
- بی‌حوصلگی
- اضطراب
- افسردگی
- ناتوانی در کنترل خشم و تکانشگری
- عزت نفس پایین
- نوسانات خلقی
- مشکلات رابطه
- سوء مصرف مواد یا اعتیاد
- بی‌قراری
- زیاد صحبت کردن
توی این اختلال هیچ دو نفری با هم یکسان نیستن
مثلاً ممکنه یکی، اگر کار براش هیجان انگیز باشه و بهش علاقه داشته باشه، بتونه تمرکز کنه اما بعضی از افراد مبتلا به ADHD تحت هر شرایطی توی تمرکز مشکل دارن.
بعضی از این افراد به دنبال هیجان می‌رن و بعضی‌هاشون از هیجان فرار می‌کنن.
همچنین ممکنه که بعضی از افراد محتاط و ضد اجتماعی باشن اما بعضی‌های دیگه خیلی اجتماعی باشن و با آدم‌های زیادی ارتباط برقرار کنن.
پیچیدگی‌های ADHD در بزرگسالان
فردی با اختلال ADHD، ممکنه الگویی از مشکلات رو توی بخش‌های مختلف زندگیش ببینه؛ که می‌تونه شامل موارد زیر باشه:
مشکلات در مدرسه
مثل سابقه نمرات بد یا تکرار یک پایه
دردسر ساختن توی مدرسه
مشکل در کار
تغییر مکرر شغل
عملکرد ضعیف توی کار
ناراضی بودن از شغل
مشکلات در زندگی روزمره
تخطی‌های سرعت، تصادفات خودرو
تعلیق گواهینامه
سیگار کشیدن یا مصرف الکل و مواد مخدر
مشکلات مالی
مشکلات رابطه
روابط ناپایدار
سابقه طلاق
چند همسری
سه نوع اختلال ADHD وجود داره
ADHD بیتوجهی
توی این نوع، علائم شما بیشتر مربوط به حواس پرتی و مشکل در توجه هست.
ممکنه آشفته باشی و اغلب وسایل رو گم کنی یا توی پیروی از دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشی.
ADHD بیش فعالی و بی‌ثباتی
اگر این نوع رو داری بیشتر علائم تو درباره اینه که کارها رو به صورت تکانشی انجام می‌دی یا بیش فعال هستی.
ممکنه نتونی آروم بشینی یا زیاد صحبت می‌کنی؛ همچنین ممکنه حرف افراد رو قطع کنی یا توی صبر کردن مشکل داشته باشی.
ADHD ترکیبی
این نوع، رایج‌ترین نوع اختلال هست که بعضی از علائم از نوع ADHD بیتوجهی و بعضی علائم از نوع بیش‌فعالی هستن.
علل ADHD در بزرگسالان
افراد مبتلا به ADHD تفاوت‌هایی توی ساختار مغزشون دارن و زمان بیشتری برای رشد کامل مغز نیاز هست.
همچنین سلول‌های عصبی که سیگنال‌ها رو توی مغز ارسال و دریافت می‌کنن به طور متفاوتی عمل می‌کنن.
مطالعات هیچ مدرکی مبنی بر اینکه ADHD ناشی از عوامل زیر باشه پیدا نکرده:
- تربیت نامناسب
- مصرف قند زیاد
- وقت گذرونی های طولانی با اسکرین‌ها
اما امکان داره که این عوامل ADHD رو بدتر کنن.
ریسک فاکتورهای اختلال ADHD بزرگسالی
اگر یکی از افراد نزدیکت مثل خواهر یا برادر یا والدینت مبتلا به این اختلال باشن، بیشتر در معرض خطر هستی.
احتمال اینکه کودک مبتلا به ADHD والدینی مبتلا به این اختلال رو داشته باشه یک مورد توی چهار مورد هست.
سایر ریسک فاکتورهای احتمالی
مصرف الکل، سیگار یا مواد مخدر در دوران بارداری
صدمات مغزی
تماس با مواد مضر در زمان بارداری یا دوران کودکی (مثل سرب)
زایمان زودرس و وزن کم تولد
تشخیص ADHD بزرگسالان
هیچ آزمایشی نمی‌تونه ADHD رو تشخیص بده.
اگر فکر می‌کنی که امکان داره به این اختلال مبتلا باشی؛ باید به یک روانپزشک متخصص توی زمینه ADHD مراجعه کنی.
در حالی که دانشمندان در مورد سنی که برای اولین بار می‌شه ADHD تشخیص داد، اتفاق نظر ندارن، موافق هستن که افراد توی بزرگسالی به صورت ناگهانی دچار ADHD نمی‌شن؛ بنابراین پزشک دنبال رفتارها و علائمی که ممکنه توی کودکی داشته باشی، می‌گرده.
مثلاً به کارنامه مدرسه‌ت نگاه می‌کنه و به دنبال مشکلات رفتاری، تمرکز ضعیف، عدم تلاش یا عدم موفقیت در مقایسه با پتانسیل‌هات خواهد بود.
با والدینت صحبت می‌کنه تا ببینه که آیا علائمی توی دوران کودکی داشتی یا نه.
همچنین ازت می‌پرسه که آیا فرد دیگه‌ای توی خانواده شما دارای ADHD هست یا نه.
درمان ADHD
برنامه درمانی ممکنه شامل دارو، تراپی، آگاهی بیشتر در مورد ADHD و حمایت خانوادگی باشه.
این موارد می‌تونه بهت کمک کنه که راه‌های جدیدی برای انجام کارها پیدا کنی که بتونی زندگی روزمره راحت‌تری داشته باشی.
این باعث می‌شه که به طور کلی احساس بهتری داشته باشی.
وقتی ADHD داری حتی کارهای ساده‌ای مثل خرید کردن یا پرداخت قبوض ممکنه برات خسته کننده به نظر بیاد.
هر کسی ممکنه دچار نوسانات خلقی و عدم تمرکز بشه اما اگر ADHD داری، ممکنه هرروز با این موارد دست و پنجه نرم کنی.
پزشک می‌تونه دارو یا درمانی رو برای کمک به تمرکز بهتر، پیشنهاد بده اما کارهایی هم وجود داره که خودت می‌تونی انجام بدی تا زندگی با ADHD قابل کنترل‌تر بشه.
مدیریت اختلال ADHD در بزرگسالان
این مراحل می‌تونه بهت کمک کنه تا علائم رو کاهش بدی و وقتی پیش میان، بتونی از پسشون بر بیای:
مصرف داروها به صورت منظم
اگر دارویی را برای ADHD یا هر بیماری دیگه‌ای مصرف می‌کنی دقیقاً طبق دستور مصرف کن اگر متوجه عوارض جانبی یا مشکلات شدید شدی، حتماً با پزشک خودت مشورت کن.
سازماندهی
زمانی رو انتخاب کن که آروم باشی و عجله‌ای نداشته باشی (ممکنه که قبل از رفتن به رختخواب، بهترین زمان باشه) و برای روز بعدت برنامه‌ریزی کن؛ فهرستی واقع بینانه از چیزهایی که باید کامل بشن رو تهیه کن.
از پلنر، ریمایندر و تایمر استفاده کن.
وقتی باید قرار یا فعالیتی رو انجام بدی که نیاز به یادآوری داره، برای خودت آلارم تنظیم کن.
در مورد زمان واقع‌گرا باش
اتصالات و ارتباطات مغزی تو با بقیه متفاوته و ممکنه زمان بیشتری برای انجام کارها نیاز داشته باشی، بنابراین باید یک چهارچوب زمانی واقع گرایانه برای کارهای روزانه تعیین کنی. فراموش نکن که زمان برای استراحت‌ها هم بزاری.
نفس عمیق بکش
اگر گاهی اوقات کارهایی رو انجام می‌دی که بعداً پشیمون می‌شی مثل صحبت کردن با بقیه موقع عصبانیت، با نفس عمیق کشیدن این رفتار تکانشی رو مدیریت کن (تا ۱۰ بشمر در حالی که آروم نفس می‌کشی)؛ معمولاً رفتارهای تکانشی به همون سرعتی که ظاهر می‌شن به همون سرعت هم از بین می‌رن.
عوامل حواس پرتی رو کاهش بده
وقتی کاری رو انجام می‌دی بهتره که عوامل حواس پرتی رو از بین ببری مثلاً اگر متوجه شدی که موسیقی با صدای بلند یا تلویزیون حواست رو پرت می‌کنه، اون رو خاموش کن یا از گوشگیرها یا هدفون‌های حذف نویز استفاده کن.
برای انجام کارها به مکانی ساکت‌تر برو و تا جایی که می‌تونی فضا رو به گونه‌ای تنظیم کن که به تمرکزت کمک کنه.
کنترل به‌هم ریختگی‌ها
یه راه دیگه برای ساکت کردن مغزت اینه که فضا رو از چیزهایی که نیاز نداری، پاک کنی. اینکار از حواس پرتی جلوگیری می‌کنه و می‌تونه بهت کمک کنه که وسایل رو راحت‌تر سازماندهی کنی چون چیزهای کمتری برای تمیز کردن داری.
می‌تونی از وسایل سازماندهی مثل کانتینرهای زیر تخت یا نگهدارنده‌های روی در و دیوار کمک بگیری.
انرژی اضافی رو بسوزون
ورزش برای همه خوبه اما اگر بیش فعالی داری، می‌تونه تأثیرش بیشتر باشه.
حتی یک ورزش کوتاه اما منظم، می‌تونه علائم ADHD رو کاهش بده.
اگر بیش فعال هستی یا احساس بی‌قراری می‌کنی؛ ممکنه به راهی برای خلاص شدن از شر انرژی زیاد، نیاز داشته باشی؛ ورزش یا سایر سرگرمی‌ها میتونن انتخاب‌های خوبی باشن، روزی ۲۰ تا ۳۰ دقیقه این کار رو انجام بده؛
بعد از ورزش تمرکز بیشتری خواهی داشت و انرژی بیشتری برای ادامه کارها.
نه گفتن
رفتار تکانشی می‌تونه یکی از عوارض جانبی ADHD باشه.
گاهی ممکنه بیشتر از چیزی که در توانت هست، وظیفه قبول کنی.
اگر خودت رو غرق توی کارها دیدی باید از خودت بپرسی: «آیا واقعاً می‌تونم همه این کارها رو انجام بدم؟» اگر جوابت «نمی‌تونم» هست باید به بعضی‌هاشون نه بگی.
با خودت و بقیه در مورد چیزهایی که می‌تونی انجام بدی و چیزهایی که نمی‌تونی انجام بدی صادق باش.
وقتی نه گفتن رو یاد گرفتی می‌تونی از چیزهایی که بهشون بله می‌گی، لذت بیشتری ببری.
به خودت پاداش بده
وقتی بدونی آخر مسیر، یک تقویت کننده وجود داره، پایبند موندن به اون کار می‌تونه برات راحت‌تر باشه.
درخواست کمک کن
همه ما هر از گاهی نیاز به کمک داریم و این مهمه که از درخواست کردنش نترسیم.
اگر افکار یا رفتارهای مخرب داری، از یک مشاور کمک بگیر. مشاور می‌تونه بهت توی کنترل اون‌ها کمک کنه.
ADHD و استرس
مشکلات زندگی روزمره که افراد ADHD باهاشون دست و پنجه نرم می‌کنن، باعث استرس و فشار زیادی می‌شن؛از طرفی استرس می‌تونه علائم ADHD رو بدتر کنه و همینطور ادامه پیدا می‌کنه و این موضوع تبدیل به یک چرخه می‌شه.
می‌تونی با مدیریت زمان و روش‌های سازماندهی روی کارت متمرکز بمونی و استرس رو کاهش بدی؛ همچنین ورزش منظم می‌تونه بهت کمک کنه با اثرات استرس مقابله کنی.
یکی دیگه از روش‌ها برای مقابله با این استرس مدیتیشن و تکنیک‌های تنفس عمیقه.
پیش‌بینی ADHD بزرگسالان
اگر ADHD جدی داری و درمان نشده؛ توی دراز مدت ممکنه دچار عوارضی مثل موارد زیر بشی:
- مشکلات تحصیلی، شغلی و روابط
- مشکلات حقوقی
- اختلالات مصرف مواد و مسائل دیگه مربوط به سلامت روان
پیشگیری از ADHD
جلوی ADHD ارثی رو نمی‌شه گرفت و محققین هنوز مطمئن نیستن که چه چیزهایی ممکنه خطر ابتلا به ADHD رو افزایش بده؛
اما اگر باردار هستی اجتناب از مصرف دراگ، سیگار و الکل، ممکنه احتمال اینکه فرزندت به ADHD مبتلا بشه رو کاهش بده.
به طور خلاصه
مشکلات و علائم ADHD ممکنه تا اخر عمرت ادامه داشته باشن؛ اما درمان‌های دارویی و تراپی تأثیر چشم‌گیری دارن.
همچنین از راه‌هایی که بهت کمک می‌کنه تا از جنبه‌های مثبت این بیماری مثل: پرانرژی بودن، همدل بودن با بقیه، توانایی تمرکز روی چیزهایی که واقعا دوست داری؛ بهره ببر.
∼ سایر مقالات ADHD اکسیدو
