هرکسی ممکنه توی زندگیش تصمیم های عجولانه بگیره چه برای از بین بردن حال بد، چه از روی عصبانیت و حتی برای سرگرمی. اما برای بعضی‌ها بیشتر از یک کوتاهی مو یا غرغر ساده به پارتنرشون هست. اگر بیشتر اوقات بدون فکر کردن به چیزی عمل می‌کنی؛ توی این مقاله یکسری تکنیک هست که میتونی برای بهبود این رفتار استفاده کنی، اما اگر این رفتارها روی کار و روابطتت تاثیر میذاره بهتره که از یک متخصص کمک بگیری.

رفتارهای تکانشی یا تکانشگری چی هست؟

رفتارهای تکانشی یا رفتارهای عجولانه به کارهایی میگن که بدون در نظر گرفتن عواقبشون انجام میدیم.

سطوح مختلفی از رفتارهای تکانشی وجود داره.

برای بعضی ها ممکنه تصمیم مسافرت یهویی باشه یا خرید های یهویی و بدون نیاز یا گرفتن یک تصمیم ناگهانی بزرگ توی زندگی باشه.

اما تکانشگری میتونه شامل رفتارهای خطرناکتر یا پرخاشگرانه باشه؛ مثل دزدی، حمله های ناگهانی یا شرکت توی رفتارهای پرخطر جنسی باشه.

بعضی از رفتارهای تکانشی ممکنه توی مقیاس کوچیک تر باشن مثل دروغ گفتن یا پریدن وسط حرف دیگران و … اگرچه که این رفتارها مخرب نیستن ولی میتونه عواقب بدی توی زندگیمون، کار و روابطمون داشته باشه.

چطوری میشه رفتارهای تکانشی رو کاهش داد؟

یک سری کارها هست که برای مهار و کاهش رفتارهای تکانشی و ریسکشون، کارآمد هست.

تمرین ذهن آگاهی

یک روش برای تقویت خودآگاهی وجود داره که تشویقت میکنه روی زمان حال متمرکز باشی و افکار و احساساتت رو بدون قضاوت بپذیری.

این تکنیک بهت کمک می‌کنه از تمایلات و محرک هاش فاصله بگیری و همچنین این فضا رو بهت میده که مسیر متفاوتی رو برای رفتارهات انتخاب کنی.

تمرین تشخیص و نشونه گذاری یک محرک قبل از اینکه بالا بیاد یک تکنیک خیلی مؤثره.

مثلا: این عصبانیتی که الان من احساس میکنم و باعث میشه که با پارتنرم بحث کنم از رفتار تکانشیم سرچشمه میگیره. برای بقیه موقعیت‌ها هم میتونی این کار رو انجام بدی.

از موقعیت هایی که باعث رفتارهای تکانشی می‌شه، دوری کن

مثلا اگر توی مسیر محل کارت که همیشه میری فروشگاهی هست که باعث تحریک رفتار تکانشیت می‌شه، مسیرت رو تغییر بده.

سعی کن محیطت رو طوری تطبیق بدی که بالا اومدن رفتارهای تکانشی رو مهار کنه.

مشورت کن

قبل از هر تصمیم بزرگی خودت رو متعهد کن که با یک دوست قابل اعتماد یا یکی از اعضای خانوادت مشورت کنی و در مورد افکارت باهاشون صحبت کن.

برای رفتارهای تکانشی جایگزین انتخاب کن

مثلا در طول یک جلسه‌ای که ممکنه توی حرف بقیه بپری، همراه خودت کاغذ و خودکار داشته باش تا افکارت رو بنویسی.

اگر هربار که عصبانی میشی با همسرت دعوا میکنی یک سری تمرینات روتین مثل دویدن یا بوکس رو توی برنامت بذار که بهت کمک میکنه افکارت رو پردازش کنی و عصبانیتت از بین بره.

 چه چیزهایی میتونه باعث رفتار تکانشگری بشه؟

دلایل زیادی برای رفتارهای تکانشی مزمن وجود داره. اگر در تلاشی که رفتارهای تکانشیت رو کنترل کنی، مهمه که دلیلش رو درک کنی تا بتونی به بهترین شکل این کار رو انجام بدی.

ژنتیک

محققان در حال بررسی هستن که آیا رفتارهای تکانشی به صورت ژنتیکی به ارث میرسن یا نه. ژن‌های متعددی شناسایی شدن که ممکنه فرد رو مستعد رفتارهای تکانشی و خودکنترلی کمتر، بکنه.

محیط

محیط میتونه یک عامل برای تکانشگری باشه. افراد با سابقه تروما به دلیل ضربه شدید و تغییر توی مهارت های ذهنی که شامل خود کنترلی می‌شن، احتمال بیشتری داره که رفتارهای تکانشی داشته باشن.

از اونجایی که تروما میتونه توانایی آدم‌ها رو برای تنظیم موثر احساساتشون مختل کنه، ممکنه توی موقعیت های استرس‌زا مستعد رفتار عجولانه بشن.

شرایط سلامت روان

تکانشگری میتونه نشونه‌ی طیفی از شرایط سلامت روان باشه.

مشکلاتی مثل اختلال بیش فعالی (ADHD)، اختلال دو قطبی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال شخصیت مرزی (BPD)، اختلال شخصیت ضد اجتماعی و …

که این‌ها ناشی از عدم تعادل نروترنسمیترها (انتقال دهنده‌های عصبی) مثل سروتونین و دوپامین و همچنین اختلال توی عملکرد اجرایی باشه.

مصرف مواد مخدر

مصرف الکل و مواد مخدر می‌تونه باعث افزایش رفتارهای پرخطر و اقدامات تکانشی می‌شه؛ چه موقع مصرفشون و چه موقع ترکشون.

وابسته شدن به یک ماده می‌تونه منجر به الگوی مزمن تکانشگری بشه.

اگر تکانشگری به دلیل وضعیت سلامت روان یا مصرف مواد مخدر هست مهمه که در اسرع وقت از یک متخصص کمک بگیری.

چه زمانی باید به دنبال پشتیبان حرفه‌ای باشی

تکنیک های ذکر شده توی این مقاله می‌تونه کمک کننده باشه؛ اما اگر رفتارهای تکانشی ناشی از یک وضعیت سلامت روانی، مشکل سوءمصرف مواد یا ترومای حل نشده باشه، نیاز به مراقبت و درمان حرفه‌ای داره. اگر تکانشگری روی روابط کاری و زندگی روزمره تاثیر بذاره ممکنه وقتش باشه که از روانپزشک کمک بگیری.

روانپزشک میتونه برای مهار رفتارهای تکانشی با توجه به شرایط از داروها یا گفتار درمانی استفاده کنه.

*اطلاعات این مقاله صرفا جهت بالا بردن اطلاعات و آموزش هست و هرگز نباید جایگزین توصیه های پزشکی، تشخیص و درمان بشه.

مرتبط:

بخشی از ما که بهمون کمک میکنه به اون چیزی که میخوایم برسیم، علی رغم همه ی چیزایی که سر راهمون قرار داره. 4% که میدونه تصمیم درست چیه و عصبانی نیست… ادامه مطلب در مقاله «4% وجودت که عصبانی نیست رو تقویت کن»

?مقابله با اختلال اضطراب اجتماعی

?کنترل استرس