مقایسه اجتماعی| خودت رو با بقیه مقایسه نکن؛ تو منحصر به فردی.
تمایل به مقایسه، از بدو تولد انسان، وجود داشته.
مقایسه هیچ اشکالی نداره و حتی می‌تونه سالم باشه.
اما باید بدونیم که مقایسه مداوم، ممکنه منجر به احساسات، افکار، اعمال و پیامدهای منفی بشه.
بنابراین برای کمک به شناسایی رفتارهای مشکل ساز اول باید ببینیم چه چیزهایی باعث مقایسه اجتماعی می‌شه؟
روانشناسی به نام لئونف استینگر، نظریه مقایسه اجتماعی رو در دهه ۱۹۵۰ معرفی کرد؛ که بیان می‌کرد، افراد تمایل ذاتی برای ارزیابی توانایی‌ها، افکار و احساساتشون از طریق مقایسه با بقیه دارن.
این مقایسه به ما کمک می‌کنه تا جایگاهمون رو توی جامعه بسنجیم و ارزش و شایستگی خودمون رو ارزیابی کنیم.
مهمونی مقایسه‌ها
فرض کن توی مهمونی هستی و یکی از دوستانت در مورد افزایش حقوقش صحبت می‌کنه.
یکی دیگه در مورد ماشین جدیدش صحبت می‌کنه.
ممکنه توی این شرایط، شغل و ماشینت رو با دوستانت مقایسه کنی و ببینی که ازشون راضی نیستی؛ حتی اگر قبل از این مهمونی، از هر دو این‌ها راضی بودی.
ما به طور طبیعی می‌خوایم که خودمون رو با بقیه مقایسه کنیم؛ این کار رو انجام می‌دیم تا جایگاه خودمون رو پیدا کنیم؛ چه در محل کار، چه در اجتماع، یا به صورت کلی، توی زندگی.
مقایسه بهمون کمک می‌کنه خودمون رو ارزیابی کنیم.
اگر کسی رو ببینیم که بهتر از ما کار می‌کنه، برای پیشرفت و رسیدن به چیزهای بیشتر، انگیزه می‌گیریم.
همچنین بهتر بودن عملکردمون نسبت به بقیه، می‌تونه اعتمادبه‌نفسمون رو افزایش بده و باعث خوشحالی و آرامشمون بشه.
خط‌کش ذهنی
مقایسه اجتماعی مثل یک خط کش ذهنی برای ارزیابی ارزش‌ها و شایستگی‌هامون هست.
اما مهمه که یادت باشه همه ما توانایی‌های متفاوتی داریم؛ چیزهای متفاوتی می‌خوایم؛ پس مقایسه بیشازحد خودمون با بقیه، می‌تونه منجر به استرس یا شک در مورد خودمون بشه.
خوبه که یک تعادلی پیدا کنیم و روی رشد و دستاوردهای خودمون تمرکز کنیم؛ بدون اینکه درگیر مقایسه مداوم بشیم.
این کار گاهی وقت‌ها چالش برانگیز و سخته.
سوشال مدیاها تمایل به مقایسه رو تشدید می‌کنن. توی این پلتفرم‌ها افراد معمولاً نسخه ایدئالی از زندگی خودشون رو ارائه می‌دن که منجر به مقایسه‌های غیرواقعی و احساس بی‌کفایتی می‌شه.
هیچ اشکالی نداره کارهایی که مردم انجام می‌دن رو نگاه کنی؛ اما ممکنه وقتی زندگی‌های بی‌نقص توی سوشال‌مدیاها رو ببینی شروع کنی به مقایسه خودت با بقیه و گفتن جملاتی مثل:
اون‌ها همه چیز رو با هم دارن؛
چه زندگی بی نقص و بی‌عیبی دارن؛
چقدر همه چیزشون عالیه؛
چقدر کارهای بزرگی انجام می‌دن؛
حالا من با زندگیم چیکار می‌کنم؟
و مشکل از همین‌جا شروع می‌شه. به جایی می‌رسه که زندگیمون رو با زندگی بیشازحد ویرایش شده و حتی فتوشاپ شده بقیه مقایسه می‌کنیم؛ که این دو زمین تا آسمون با هم متفاوتن واین نوع مقایسه، مقایسه‌ای ناعادلانه‌ست.
سوشال مدیاها می‌تونن این استانداردهای غیرواقعی رو ایجاد کنن و ما مجبوریم که براشون بجنگیم و احساس فشار می‌کنیم.
اما یادت باشه که زندگی آدم‌ها همیشه اینقدر خوب و بی‌نقص نیست.
ما از یه طرف نمی‌خوایم گرفتار این مقایسه‌ها بشیم؛ از طرف دیگه هم احساس نیاز به خود ارزیابی، طبیعیه.
ممکنه همیشه بهش فکر نکنیم اما اغلب اوقات از بقیه به عنوان مرجعی برای ارزیابی نقاط قوت و ضعفمون استفاده می‌کنیم.
حتی ممکنه دنبال تأیید، هویت و بهبود خودمون باشیم.
مسابقه دو
فرض کن توی یک مسابقه دو هستی، برای ارزیابی خودت، مدام به چپ و راست نگاه می کنی تا ببینی بقیه رقیب‌هاتون چطوری عمل می‌کنن.
همه ما یک حس کنجکاوی طبیعی درباره خودمون داریم و دوست داریم در مورد خودمون و جایگاهمون آگاه باشیم.
ما این مقیاس ذهنی رو داریم و از اطرافیانمون به عنوان مرجعی برای سنجش نقاط قوت و ضعفمون استفاده می‌کنیم.
وقتی خودمون رو با بقیه مقایسه می‌کنیم به صورت ناخودآگاه به دنبال افزایش اعتمادبه‌نفس و اعتبار خودمون هستیم.
البته همیشه به دنبال تأیید نیستیم؛ در مورد یادگیری و رشد هم هست که این می‌تونه سالم باشه.
مثلاً وقتی می‌بینیم فردی، توی کاری که ما واقعاً دوست داریم خوبه، ازش انگیزه می‌گیریم و الگو قرار می‌دیم و با خودمون میگیم اگر اون تونسته انجام بده، احتمالاً من هم می‌تونم.
بنابراین ما از بعضی مقایسه‌ها برای ایجاد انگیزه و بهتر شدن استفاده می‌کنیم؛ همچنین به شکل‌گیری هویتمون کمک می‌کنه و می‌فهمیم که توی چه کارهایی خوبیم؛ توی چه کارهایی خوب نیستیم و چه چیزهای ما رو منحصربه‌فرد می‌کنه.
باید حواسمون باشه که بیشازحد درگیر مقایسه نشیم و فقط نقاط قوتمون رو بپذیریم و روی نقاط ضعفمون کار کنیم.
استانداردهای اجتماعی
اما یه چیزی وجود داره که همه ما می‌دونیم، درک می‌کنیم اما درعین‌حال فراموش می‌کنیم؛ اون هم اینه که ما تحت‌تأثیر استانداردها و انتظارات اجتماعی هستیم که می‌تونن منجر به مقایسه بشن.
توی این مقایسه ما مشخص می‌کنیم که آیا طبق این استانداردها پیش می‌ریم یا ازشون منحرف شدیم.
پیروی از استانداردها به ما کمک می‌کنه احساس پذیرفته شدن و ارزشمند بودن در اجتماع داشته باشیم.
تأثیر استاندارهای اجتماعی مثل یک نیروی نامرئیه که ما رو وادار می‌کنه کاری رو انجام بدیم که بقیه انجام می‌دن.
این قوانین نانوشته و انتظاراتی که جامعه تعیین می‌کنه، می‌تونه درباره این باشه که ما باید چطوری عمل کنیم، چه لباس‌هایی بپوشیم، به چه چیزهایی اعتقاد داشته باشیم و چون هممون می‌خواییم بخشی از این اجتماع باشیم و احساس پذیرفته شدن داشته باشیم؛ اغلب اوقات خودمون رو با بقیه مقایسه می‌کنیم تا ببینیم آیا ما فردی عادی هستیم یا با بقیه متفاوتیم.
اما نکته اینجاست که گاهی‌اوقات برای سازگاری با اجتماع، فشار، بیشازحد می‌شه و وادار به انجام کاری می‌شیم که نمی‌خوایم یا برخلاف خود واقعیمون هست.
بنابراین پیدا کردن یک نقطه تعادل بین این سازگاری و وفاداری به هویتمون مهمه.
یادت باشه متفاوت بودن و داشتن سبک خودت، خیلی عالیه. بعضی‌اوقات اتفاقات خوب و هیجان‌انگیز وقتی میفتن که از جمع جدا می‌شیم.
چطوری جلوی میل مقایسه رو بگیریم؟
تا اینجا در مورد چرایی این مسئله صحبت کردیم.
حالا در مورد اینکه چطوری جلوی میل خودمون برای مقایسه با دیگران رو بگیریم، صحبت می‌کنیم.
چطوری می‌تونیم مقایسه کردن رو متوقف کنیم؟
این مقایسه‌ها می‌تونن تأثیر زیادی روی زندگیمون بذارن؛ از رژیمی که داریم تا تصمیمات مهمی مثل سرمایه‌گذاری و روابط.
ترک عادت مقایسه ممکنه زمان ببره و نیاز به تمرین داشته باشه؛ بنابراین باید صبور باشی و به خودت یادآوری کنی که این کار ارزشش رو داره.
فقط تو می‌تونی بفهمی که چی می‌خوای و سبک زندگی مورد نظرت چیه؟
حالا اگر می‌خوای خودت رو با دیگران مقایسه نکنی، راهکارهای زیر می‌تونن مفید باشن.
محدود کردن استفاده از شبکه‌های اجتماعی
همون‌طوری که گفته شد، سوشال مدیا می‌تونه یک تله باشه؛بنابراین خیلی مهمه وقتی داری از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنی، به خودت یادآوری کنی که این قسمت برجسته زندگی اون‌هاست و کل داستان این نیست.
محدود کردن زمان اسکرین ممکنه برات چالش برانگیز باشه؛ بنابراین اینجا چند تا نکته برای این کار بهت پیشنهاد می‌دیم:
محدودیت‌های زمانی تعیین کن:
مثلاً تصمیم بگیر که در روز باید چند دقیقه از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنی. می‌تونی از اپلیکیشن‌هایی استفاده کنی که زمان استفاده از صفحه نمایش رو ردیابی می‌کنن.
ایجاد برنامه‌های زمانی:
زمان‌هایی رو برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی تعیین کن.
مثلاً بگو من صبح، ظهر و شب حداکثر ۲۰ دقیقه از گوشی استفاده می‌کنم.
نوتیفیکیشن‌های غیر ضروری گوشی رو خاموش کن:
اعلان‌های غیرضروری رو خاموش کن تا تمایل به چک کردن مداوم شبکه‌های اجتماعی رو کاهش بدیم.
قوانین «بدون گوشی» داشته باش:
از استفاده گوشی و شبکه‌های اجتماعی حین وعده‌های غذایی و زمان‌هایی که با خانواده‌ای یا قبل از خواب خودداری کن.
این کار، خودبه‌خود باعث کاهش زمان اسکرینت می‌شه و تو رو توی دنیای واقعی نگه می‌داره.
آنفالو کردن اکانت‌های بد محتوا:
خیلی مهمه اکانت‌هایی که احساسات منفی بهت می‌دن رو دنبال نکنی و حواست به انتخاب محتوا باشه.
شبکه‌های اجتماعی گاهی‌اوقات می‌تونن مفید و سرگرم کننده باشن؛ اما استفاده بیشازحد، روی سلامت روانی تأثیر منفی می‌ذاره.
سه تا از مزیت‌های کاهش اسکرین:
- افزایش اعتمادبه‌نفس
- کاهش استرس
- عدم مقایسه خودت با بقیه.
تمرین شکرگزاری:
روزانه لحظاتی رو برای شکرگزاری اختصاص بده.
این کار بهت کمک می‌کنه تمرکزت رو روی چیزهایی که داری بذاری.
توی زندگی همه ما سختی، احساس غم و ناراحتی وجود داره؛ شکرگزاری به این معنا نیست که این احساسات رو نادیده بگیری، درواقع به دیدن نقطه‌های روشن، بین این احساسات، کمک می‌کنه.
وقتی شکرگزاری رو تمرین می‌کنی به احساسات و الگوهای فکری‌ت آگاه می‌شی و این آگاهی بهت کمک می‌کنه زمانی که توی شرایط مقایسه قرار می‌گیری، بتونی تمرکزت رو روی قسمت‌های مثبت زندگیت بذاری.
وقتی برای هویت و چیزهایی که داری شکرگزار باشی، احتمالاً به‌جای تلاش برای سازگاری با اجتماع یا مقایسه خودت با بقیه، خودت رو همون‌جوری که هستی می‌پذیری واین اصالت زندگیه که قطعاً توی این شرایط، رضایت و شادی بیشتری رو احساس می‌کنی.
مرتبط:
- اگر حتی توی موقعیت های اجتماعی روزانه و معمولی، بیش از حد احساس اضطراب می‌کنی احتمالا از اختلال اضطراب اجتماعی رنج میبری. برای آشنایی و مقابله با اضطراب اجتماعی مقاله « مقابله با اختلال اضطراب اجتماعی» رو مطالعه کن.
- رفتارهای تکانشی رفتارهایی هستن که فرد بدون در نظر گرفتن عواقب و خیلی عجولانه دست به انجام کاری میزنه. برای اینکه یاد بگیری این رفتارها رو کنترل کنی مقاله «تعریف رفتارهای تکانشی و نحوه کنترلشون» رو مطالعه کن.
